در این مقاله می خوانید:
بر طبق آیین نامه بتن ایران و مقررات ملی ساختمان عمل آوری بتن فرآیندی است که طی آن از افت رطوبت بتن جلوگیری و دمای بتن در حد رضایت بخش حفظ می شود. عمل آوردن بتن بر ویژگی های بتن سخت شده از قبیل میزان نفوذپذیری ، مقاومت در برابر یخ زدن و آب شدن اثر به سزا دارد.
عمل آوری بتن باید بلافاصله پس از تراکم بتن آغاز شود تا بتن در برابر عوامل زیان بار مورد حفاظت قرار گیرد.
عمل آوری بتن از مراقبت ، محافظت و پروراندن مطابق زیر تشکیل می شود.
مراقبت: به مجموعه تدابیری گفته می شود که باعث می شود سیمان موجود در بتن به مدت کافی مرطوب بماند به طوری که حداکثر میزان آبگیری آن ، چه در لایه های سطحی دانه ها و چه در حجم آن ها میسر باشد.
عوامل موثر در مراقبت بتن شامل سرعت باد، میزان تبخیر سطحی، دمای بتن در موقع بتن ریزی ، رطوبت محیط و … می باشد.
جلوگیری از افت رطوبت بتن نه فقط به این دلیل است که افت رطوبت به نحو نامطلوبی بر توسعه مقاومت اثر می گذارد ، بلکه به این دلیل که منجر به جمع شدگی خمیر سیمان نیز می گردد نفوذ پذیری را افزایش می دهد و مقاومت در برابر سایش کاهش می یابد حائز اهمیت است.
در مبحث نهم روش های عمل آوری چنین شرح داده شده است:
هر روشی که به تداوم حضور آب اختلاط در بتن در دوره سخت شدن اولیه منجر شود، مانند استفاده از آب پاشی و یا پوشش های خیس اشباع شده.
هر روشی که به وسیله آن از کاهش آب اختلاط بتن از طریق پوشاندن یا اندود کردن سطح آن جلوگیری کند مانند استفاده از نایلون ، کاغذهای ضد آب یا کاربرد ترکیبات عمل آورنده غشایی.
هر روشی که به کمک آن کسب مقاومت بتن از طریق گرما دادن یا رطوبت تسریع شود مانند استفاده از بخار یا قالب های گرم ، مشروط بر آن که ویژگی ها و پایایی بتن اثر نامطلوب نداشته باشد.
زمان لازم برای عمل آوری در کارهای اجرایی را نمی توان به شیوه ساده ای تجویز نمود و به عوامل متعددی بستگی دارد. بر طبق آیین نامه بتن ایران و مبحث نهم مدت عمل آوردن بتن به طور معمول نباید از مقادیر مندرج در جدول زیر کمتر باشد. این مدت زمان به نوع سیمان ، شرایط محیطی و دمای بتن بستگی دارد و طی آن دمای هیچ قسمت از سطح بتن نباید از ۵ درجه سانتی گراد کمتر شود.
نوع سیمان | شرایط محیطی پس از ریختن بتن در قالب | دمای متوسط سطح بتن | ||
۵ تا ۱۰ درجه سانتی گراد | ۱۱ تا ۲۰ درجه سانتی گراد | ۲۱ درجه سانتی گراد بیشتر | ||
نوع ۱ و ۲ و ۳ و ۵ | متوسط
ضعیف |
۴ روز
۶ روز |
۳ روز
۴ روز |
۲ روز
۳ روز |
همه سیمان ها به جز نوع ۱ و ۲ و ۳ و ۵ و همه سیمان های حاوی مواد پوزولانی و یا روباره ای | متوسط
ضعیف |
۶ روز
۱۰ روز |
۴ روز
۷ روز |
۳ روز
۵ روز |
همه سیمان ها | خوب | اقدامی لازم ندارد |
شرایط محیطی مندرج در این ستون به شرح زیر تعریف می شود.
خوب : محیط مرطوب و محافظت شده (رطوبت نسبی بیش از ۸۰ درصد و محافظت شده در برابر تابش مستقیم نور خورشید و باد)
ضعیف : محیط خشک و محافظت نشده (رطوبت نسبی کمتر از ۵۰ درصد و محافظت نشده در برابر تایش مستقیم خورشید و باد)
متوسط : شرایطی بین دو حد خوب و ضعیف
در صورتی که دمای سطح بتن اندازه گیری و یا محاسبه نشود ، می توان آن را معادل دمای هوای مجاور سطح بتن فرض کرد.
به مجموعه تدابیری اطلاق می شود که به موجب آن از اثر نامطلوب عوامل بیرونی مانند شسته شدن به وسیله باران یا آب جاری ، اثر بادهای گرم و خشک ، سرد شدن سریع و یخبندان ، لرزش و ضربه خوردن بتن جوان جلوگیری شود.
طبق آبا و مبحث نهم منظور از پروراندن بتن سرعت بخشیدن به گرفتن و سخت شدن آن به کمک حرارت است.
مبحث نهم نکات زیر را در مورد عمل آوری بتن تازه عنوان نموده است.
الف) عمل آوری بتن تازه باید حداقل ۲۴ ساعت و تا رسیدن بتن به مقاومت ۵ مگاپاسکال ادامه یابد.
ب) برای عمل آوردن بتن تازه و محافظت آن از یخ زدن می توان روش های ۱ الی ۳ را در نظر گرفت.
بتن تازه باید در برابر وزش باد به ویژه پس از برداشتن پوشش ها محافظت گردد باید توجه داشت که از تبخیر زیاد آب و کربناتی شدن سطوح بتن در اثر احتراق مواد سوختی برای گرم کردن آن جلوگیری شود.
منبع : تکنولوژی بتن و آزمایشگاه همراه با طرح اختلاط نوشته مهندس فرهاد مصباح ایراندوست